NGHE THUAT DI KHAM BENH - PHAN 3

hế là các bạn đã hiểu rõ nghệ thuật khaibệnh (khai sao cho dễ thương í) và kỹ thuật khám bệnh (lè lưỡi hay cởi hết áo quần), hôm nay tui xin trình bày về : 

XÉT NGHIỆM CẬN LÂM SÀNG

Sau khi hỏi bệnh, khám bệnh thì nhiệm vụ của Ông Thầy là phải đẻ ra một cái chẩn đoán, nghĩa là trả lời câu hỏi : người này bị bệnh gì ?

Lúc này CHẤT XÁM (nếu có !) sẽ hoạt động dữ dội, các neurone thần kinh chớp nháy liên tục, các đường dẫn truyền tư duy chuyên chở đầy ắp thông tin mà Thầy thu lượm được từ trường lớp, sách vở, kinh nghiệm .... 

Cuối cùng : " Ra rồi !" . Một chẩn đoán sơ bộđã hình thành. 

Như phần trước tui đã nói, việc hỏi bệnh giúp ích 60-70% chẩn đoán và khi thêm các dữ kiện thu thập được qua việc khám bệnh nữa thì với một BS dạn dày chinh chiến thì chẩn đoán sơ bộ có thể đúng đến 90-99,9%. Và với những trường hợp 'ngon ăn' như vậy thì chẩn đoán sơ bộ cũng chính là chẩn đóan xác định và 'thầy' chuyển sang kê toa MÀ KHÔNG CẦN THÊM BẤT CỨ MỘT XÉT NGHIỆM (XN) NÀO.

Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng dễ xơi cả, mà có nhiều ca rất khó nhằn. Vắt cạn óc mà cũng hổng hiểu chuyện gì đang xảy ra trong thân thể người bệnh. 

Lúc này 'thầy' bèn đặt thêm ra vài ba giả thuyết nữa ! Trong nghề gọi là chẩn đoán phân biệt. Thí dụ một người bị đau bụng, các chẩn đoán cần nghĩ đến : viêm dạ dày, viêm túi mật hay việm tụy cấp ; biết đâu lại là viêm ruột thừa thì sao ????? 

Lúc này là lúc cần đến XN đây ! 

Lấy giầy bút viết ngay chỉ định : thử máu, siêu âm bụng khẩn !

Như vậy chẩn đoán là đưa ra giả thuyết và XN dùng để kiểm chứng giả thuyết ấy.

Thí dụ : một người đột ngột liệt nửa người, nói đớ. Người bình thường cũng biết là bị tai biến mạch máu não chứ đâu cần đần quan đốc. Thế nhưng ngài cũng cần cho chụp CT sọ não vì :

- Cần có bằng chứng khách quan trên phim CT để xác định : đúng ca này là một ca TBMMN.

- Đánh giá độ nặng của tổn thương : te tua hết cả cái não bộ thì khác xa với tổn thương bằng đầu ngón tay.

- Phân biệt TBMMN do bể mạch máu (đứt gân máu) hay do tắc nghẽn bởi cục máu đông.

Rất nhiều trường hợp nghĩ dzậy mà hổng phải dzậy à nha !

Thời buổi bây giờ bệnh nhân khôn hơn trước nhiều các thầy khó mà 'vẽ' được vì họ chỉ cần hỏi : 

- Dạ thưa BS nói em bị thiếu máu cơ tim , vậy bằng chứng nào cho thấy em bị bệnh này ?

BS mặt hơi đỏ lên (dám hỏi móc ông à?), dở lại hồ sơ :

- Điện tim : bình thường.

- Siêu âm tim  : bình thường.

Chết mẹ vậy bằng chứng đâu mà nói 'nó' bị bệnh tim ? 

- Mà sao mấy thằng BS khám lần trước nó cũng cho toa toàn thuốc tim ????!!!! Nó dựa vào đâu ???? 

Chính vì thói quen ẩu tả này mà ta rất thường gặp : 

- Nhức đầu = viêm xoang

- Nặng ngực = thiếu máu cơ tim

- Chóng mặt = rối loạn tiền đình

- Đau bụng = viêm dạ dày

Tất cả đều là những công thức máy móc và không dựa trên bất kỳ một bằng chứng khách quan nào.

Thời buổi bây giờ y học không còn là phán quyết của thầy (kiểu pháp sư rao giảng) nữa, mà cần trao đổi thảo luận với bệnh nhân và cũng cần các bằng chứng khách quan (thấy được, đo được) hơn là cảm nghĩ  (không kiểm chứng được, ai biết ổng nghĩ đúng hay sai). 

Trở lại trường hợp thiếu máu cơ tim trên thì lý tưởng sẽ như sau :

- Sau khi hỏi và khám bệnh , tôi nghi anh bị bệnh TMCT. Tuy nhiên triệu chứng cũng có vài điểm không rõ ràng và các XN như điện tim , siêu âm cũng chưa cho ra một kết luận chính xác, do đó tôi thấy rằng anh cần làm thêm các thăm dò sâu hơn vì những XN vừa rồi chỉ là nhưng XN rất sơ sài chưa đủ sức phát hiện bệnh. Anh nên làm thêm ....

Lấy giấy bút ra ghi thêm XN.

Về mặt 'cần bằng chứng' thì tụi Mỹ là số 1 ! BS Mỹ liên tục hỏi tại sao bị như vậy ? Cơ quan nào đang bị tổn thương ? Cái gì gây nên tình trạng này ? Đến khi nào có bằng chứng thỏa đáng họ mới điều trị.

Vì thói quen duy lý này mà người Mỹ luôn luôn tìm ra những cái mới và nến y học Mỹ xứng đáng là một nền y học hàng đầu trên thế giới.

BS Tây ( Pháp) vàTa thì hơi khác : xoa dịu niềm đau trước, nguyên nhân tính sau ! 

Đau đầu thì cho thuốc giảm đau đã còn tại sao đau thì ... hạ hồi phân giải.

Tóm lại : XN giúp thầy thuốc chứng minh rằng suy nghĩ của mình (chẩn đoán) là chính xác.

Tuy nhiên XN còn nhằm một số mục tiêu khác.

-  Giúp loại trừ một số bệnh : tui nghĩ đến A nhưng lỡ bị B (một bệnh gây chết người) thì sao ? Cần làm XN Z để loại trừ bệnh B.

Thì dụ : một bà sồn sồn đang chán chồng , giận con, ăn ngủ không được , hồi hộp , tay run (người ta nói giận rung người là vậy). Chẩn đoán chắc hẳn sẽ là rối loạn lo âu hay suy nhược thần kinh. Nhưng có một bệnh rất giống là bệnh cường giáp (tăng hoạt động của tuyến giáp) nếu bỏ sót thì sẽ gây nguy hại, do đó thầy thuốc sẽ cho đo nồng độ kích thích tố tuyến giáp trong máu.

- XN giúp theo dõi bệnh : chẩn đoán đã rõ rồi , liệu việc điều trị có giúp cải thiện tình trạng không hay lại 'lợn lành chữa thành lợn què' ? 

Thí dụ : kiểm tra đường trong máu mỗi tháng ở các bệnh nhân tiểu đường.

- XN giúp tiên lượng bệnh : chẩn đoán ra rồi nhưng nếu có XN Z (+) thì bệnh nhân chắc phải khiêng ra lối sau thay vì hiên ngang ra cửa trước so với người Z (- ).

Tóm tắt : 

Hỏi bệnh, khám bệnh sẽ đưa ra chẩn đoán ban đầu.

Các XN cần thiết được đề nghị để chứng minh chẩn đoán ấy là đúng.

Tuy nhiên chuyện đời không quá đơn giản như vậy, nghĩa là cứ nghĩ đến bệnh A, cho XN B thì sẽ giải quyết được vấn đề ! 

Chuyện là thế này: hiện nay chả có XN nào đủ chính xác 100% !!!

Do đó lắm khi một XN âm tính cũng không chắc là mình không bị bệnh và ngược lại !

Tất cả sẽ lại dựa và 'chất xám' mà thôi !

Cuối cùng còn một loại XN nữa :

- XN giúp làm giàu cho bệnh viện

Đây là 'mặt trái của tấm huy chương'. 

Đây là nỗi đau của người bệnh và 'cái sướng'  của các 'thợ vẽ' (lang băm) khi được hưởng hoa hồng từ tiền XN. 

Đây là hiện thực của chính sách giáo dục, đào tạo, quản lý quá 'ưu việt' của ... (thôi hổng dám nói).

Đây là loại XN không cần thiết cho bệnh nhân mà cần cho các cơ sở y tế !

Ví dụ đơn giản :

- Bỏ tiền ra mua máy CT, MRI ... thì phải thu hồi vốn và sinh lời. BS cứ cho CT dù bệnh chả cần CT !

- Bỏ tiền ra mua máy móc hóa chất xét nghiệm .., thì cần người thử để thu được nhiều tiền. BS cứ cho rút máu thoải mái thử những XN chả liên quan gì đến căn bệnh chính !

Khi nào bạn thấy những phiếu XN dài dằng dặc, chữ và số chi chít mà ngay cả BS tui đọc cũng không hiểu hết thì bạn biết rằng bạn đang được ghi XN loại nào rồi !!!!

Khi nào bạn thấy trên tay mình nặng chĩu cả xấp film XQ, CT, MRI thì bạn biết rằng bạn đang làm giàu cho ai rồi !

Và tệ nhất là sau khi làm hàng núi XN thì tình trạng bệnh nhân cũng chả cải thiện gì hơn, mệt vẫn mệt , đau vẫn đau. 

Đó là đề tài cho bài cuối của serie khám chữa bệnh.

4/2012

Andro

Hôm nay GR đi khám bệnh định kì cùng cơ quan. Bs mắt bảo Gr bị thoái hóa thủy tinh thể quá sớm, ko kê thuốc men gì, ko hẹn tái khám mà đưa cho GR một tờ quảng cáo đến "lớp" tập mắt, 50K/ buổi/ 80 phút. :) Vậy là GR hiểu, GR chỉ bị viễn như những ng cao tuổi bình thường mà thôi. Khỏi lo. :)

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 hanggraphic said Hôm nay GR đi khám bệnh định kì cùng cơ quan. Bs mắt bảo Gr bị thoái hóa thủy tinh thể quá sớm, ko kê thuốc men gì, ko hẹn tái khám mà đưa cho GR một tờ quảng cáo đến "lớp" tập mắt, 50K/ buổi/ 80 phút. :) Vậy là GR hiểu, GR chỉ bị viễn như những ng cao tuổi bình thường mà thôi. Khỏi lo. :) hahhahha Vậy là BS nhãn khoa này cùng nghề với bạn GR rùi : HỌA SĨ ! Ổng vẽ hay ghê !

delete reply tudinhhuong2410 wrote on Apr 15 Cảm ơn anh!

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 tudinhhuong2410 said Cảm ơn anh!  hehehe tăng thêm kiến thức há !

delete reply gioheomay wrote on Apr 15 Hôm rồi chị đi khám bệnh thấy bác sĩ ổn ...và ông nào cũng béo :)))

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 gioheomay said Hôm rồi chị đi khám bệnh thấy bác sĩ ổn ...và ông nào cũng béo :)))  Chị viết vậy chả biết nên cười hay nên khóc đây !

delete reply zipposgvn wrote on Apr 15 Làm sao mà bệnh nhân biết được mình đang "được" xét nghiệm theo loại xét nghiệm để làm giàu cho bệnh viện! Lúc bị bệnh, bệnh nhân hoang mang, lo âu đủ thứ, làm sao mà phân biệt được. Lúc đó chỉ còn trông cậy vào hên xui thôi. Nếu gặp bác sĩ đúng là lương y thì hên, gặp phải bác sĩ không tốt thì xui!

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 zipposgvn said Làm sao mà bệnh nhân biết được mình đang "được" xét nghiệm theo loại xét nghiệm để làm giàu cho bệnh viện! Lúc bị bệnh, bệnh nhân hoang mang, lo âu đủ thứ, làm sao mà phân biệt được. Lúc đó chỉ còn trông cậy vào hên xui thôi. Nếu gặp bác sĩ đúng là lương y thì hên, gặp phải bác sĩ không tốt thì xui! À ! Cái chuyện kê XN tá lả chỉ gặp ở khu vực tư nhân thôi ông ạ, chứ BV công thì ít thấy. Chuyện gì cũng có cái số ông ơi !

delete reply nuimot wrote on Apr 15 Càm ơn anh!

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 nuimot said Càm ơn anh!  heheh nuimot :)

delete reply holanhuong wrote on Apr 15 Bữa kiu điện thoại mà mở máy lên cho tui nghe cái chợ vỡ nhá ông BS! oạch! Tui đau cái gì?????híc...chẩn ra hem?:))))))))))))))))

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 holanhuong said Bữa kiu điện thoại mà mở máy lên cho tui nghe cái chợ vỡ nhá ông BS! oạch! Tui đau cái gì?????híc...chẩn ra hem?:))))))))))))))))  Xin lỗi chị ! Em đang bị mấy quan chức 'truy sát' nên .... Chị Hương là tâm bệnh thôi, hết lo âu phiền não là OK phải không chị ! Mà ở xứ thiên đường (từ mượn của anh nguoigiaonlind) thì ...

delete reply susumisa wrote on Apr 15 kinh nghiệm lại càng kinh nghiệm hơn từ những bài viết của anh kekeke bây giờ thì yên tâm đi khám bịnh rùi :-)

delete reply nguoiphobien09 wrote on Apr 15 susumisa said kinh nghiệm lại càng kinh nghiệm hơn từ những bài viết của anh kekeke bây giờ thì yên tâm đi khám bịnh rùi :-)  BỐng giống Su . Kinh nghiệm có thêm kinh nghiệm . Bây giờ nhìn BS cũng phải cảnh giác xem mình có bị móc túi hem

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 nguoiphobien09 said Bây giờ nhìn BS cũng phải cảnh giác xem mình có bị móc túi hem  Thật tội nghiệp cho ngành y !

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 susumisa said bây giờ thì yên tâm đi khám bịnh rùi :-)  Coi xong phần 4 chưa mà yên tâm ?

delete reply susumisa wrote on Apr 15 andropause said Coi xong phần 4 chưa mà yên tâm ?  dzậy hả? thôi khỏi đi khám luôn :-)

delete reply lylyphan wrote on Apr 15 nghệ thuật này ai cũng cần hết. tks anh

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 lylyphan said nghệ thuật này ai cũng cần hết. tks anh  Bên bển thì quá OK rùi !

delete reply nangchieu01 wrote on Apr 15 Chị cám ơn chú BS cung cấp kinh nghiệm nha . hihihiii

edit delete reply andropause wrote on Apr 15 nangchieu01 said Chị cám ơn chú BS cung cấp kinh nghiệm nha . hihihiii  Dạ ! Không có chi đâu chị. Em viết cho vui thoi mà !

delete reply dongmt wrote on Apr 15 Đúng là khám bệnh là cả một nghệ thuật :)

edit delete reply andropause wrote on Apr 16 dongmt said Đúng là khám bệnh là cả một nghệ thuật :)  Cam on dongmt da thong cam !

delete reply caulongbachai wrote on Apr 15 Bạn có thể không nói nhưng những gì bạn nói tui sẽ đưa vào bộ nhớ để mơi mốt làm tài liệu kiện thưa! Há há há, loạt bài của Andro càng về sau càng lợi hại, may mà lang băm hổng biết chứ không tụi nó cho người khủng bố á!

edit delete reply andropause wrote on Apr 16 caulongbachai said Bạn có thể không nói nhưng những gì bạn nói tui sẽ đưa vào bộ nhớ để mơi mốt làm tài liệu kiện thưa! Há há há, loạt bài của Andro càng về sau càng lợi hại, may mà lang băm hổng biết chứ không tụi nó cho người khủng bố á!  Nguoi ngay thang thi khong so gi anh a !

delete reply laodochanh wrote on Apr 15 Đi khám bệnh thì phải tin BS thôi, chớ biết sao giờ. Vớ phải lang băm là đời tàn thôi. Nhưng Lão nghĩ cái vụ XN nhằm thu hồi vốn thì cũng không phải nhiều nơi làm vậy đâu... (Vợ làm ngành y nên bênh chút xíu)

edit delete reply andropause wrote on Apr 16 laodochanh said Nhưng Lão nghĩ cái vụ XN nhằm thu hồi vốn thì cũng không phải nhiều nơi làm vậy đâu...  Da ! Anh dochanh noi dung a ! Chu yeu la khu vuc tu nhan thoi, con BV cong thi khong quan tam den chuyen nay.

delete reply thithao wrote on Apr 16 Lâu lâu được "refreshed" với những suy nghĩ và cách làm việc của bác sĩ "behind the scene" rất thú vị ạ :) Em tình cờ đi ngang và bây giờ thành độc giả trung thành của một vị bác sĩ gia đình, cũng viết blog rất dí dỏm như anh, nhưng với bối cảnh ở đây nên em cũng thấy rất thú vị và có nhiều điều để học

delete reply caulongbachai wrote on Apr 16 thithao said một vị bác sĩ gia đình, cũng viết blog rất dí dỏm như anh  Làm ơn cho link để xem có được không?

edit delete reply andropause wrote on Apr 16 thithao said Lâu lâu được "refreshed" với những suy nghĩ và cách làm việc của bác sĩ "behind the scene" rất thú vị ạ :)  Cam on thithao ! Phai em ghe dr.nikonian khong ? Ban anh do.

delete reply quangkhanh56 wrote on Apr 16 "Và tệ nhất là sau khi làm hàng núi XN thì tình trạng bệnh nhân cũng chả cải thiện gì hơn, mệt vẫn mệt , đau vẫn đau." Cứ nghĩ ngày xưa bác sĩ đâu có nội soi, CT mà phán bệnh cũng đúng phóc BS ha!;-)

edit delete reply andropause wrote on Apr 16 quangkhanh56 said Và tệ nhất là sau khi làm hàng núi XN thì tình trạng bệnh nhân cũng chả cải thiện gì hơn, mệt vẫn mệt , đau vẫn đau." Cứ nghĩ ngày xưa bác sĩ đâu có nội soi, CT mà phán bệnh cũng đúng phóc BS ha!;-)  Hoi va kham ky cung dung den 80--90% roi anh oi. De ky sau em viet ve nghe thuat dieu tri.

delete reply katygiahan wrote on Apr 16 Chạy tơi tả mà cũng ra được entry tù tì thì sức bs cũng khỏe thiệt. hihi Hôm nào bs viết xong, em lục lại mấy bài này gom lại thành tập, in ra làm "cẩm nang khám chữa bệnh" thì chắc là luôn tìm được đúng thầy đúng thuốc. Lúc ấy bs đừng đòi bản quyền nha (em chỉ lưu hành nội bộ thôi). Hihi

edit delete reply andropause wrote on Apr 16 katygiahan said Chạy tơi tả mà cũng ra được entry tù tì thì sức bs cũng khỏe thiệt.  Cái gì thích thì làm được tất ! Bài 4 anh viết khi đang ngồi khám ở FV ! (ế )

delete reply giahien wrote on Apr 16 Thảo nào, dân y khoa học toán cứ tập trung mỗi môn xác suất thống kê ? Em cũng rất thích môn này , chủ ý để tính chừng nào mình ... trúng số :)

edit delete reply andropause wrote on Apr 20 giahien said Thảo nào, dân y khoa học toán cứ tập trung mỗi môn xác suất thống kê ? Em cũng rất thích môn này , chủ ý để tính chừng nào mình ... trúng số :)  GIAHIEN :))

delete reply bulukhin wrote on Apr 19 Cứ tin lương y như từ mẫu mà sống chứ biết sao

edit delete reply andropause wrote on Apr 20 bulukhin said Cứ tin lương y như từ mẫu mà sống chứ biết sao  Có số hết anh ạ !